تحلیل حوزه‌های تعامل و تقابل سیاست خارجی هند و ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌با تأکید بر تحریم‌های بین المللی علیه ایران
با نقل مطلبی از جواهر لعل نهرو مزین شده که می‌گوید (در میان اقوام بسیاری که با هند در تماس بوده اند و بر حیات و فرهنگ هند تأثیر گذاشته اند; کهن ترین و پایدارترین آنان ایرانیان بوده اند که از نظر تاریخی, نژادی و زبانی نسبت به بقیه نزدیک ترند.کتاب در شش فصل فراهم آمده است. فصل اول (1-40) به شرایط آشفته ایران آن روز اشاره دارد.
- مقاله جایگاه هند در سیاست خارجی آمریکا پس از جنگ سرد نوشته نوذر شفیعی و فرهان قنبری پاسارگادی است که در فصلنامه سیاسی- اقتصادی، شماره 262-261 به چاپ رسیده است.
پرسش اصلی در این نوشتار این است که چه عواملی مایه بالا رفتن هند در سیاست خارجی آمریکا پس از پایان جنگ سرد شده است. فرضیه مقاله آن است که گرچه عوامل گوناگون می‌تواند در این زمینه نقش داشته اشد، اما خیزش چین در آسیا و ضرورت مهار کردن آن از دید دولت آمریکا، گسترش تروریسم در آسیا و لزوم رویارویی با آن و نیز توسعه اقتصادی چشم گیر هند از مهمترین عوامل برجسته شدن جایگاه هند در سیاست خارجی آمریکا پس از پایان جنگ سرد بوده است. در این مقاله منافع راهبردی هند و آمریکا بر پایه واقعیت‌های استراتژیک و برخاسته از فرصت‌ها و چالش‌های مشترک مورد بررسی قرار می‌گیرد. این مقاله که با استناد به آثاری که در مؤسسات تحقیقاتی معتبر هند درمورد روابط با ایران و جایگاه ایران در سیاست خارجی این کشور منتشر شده است، به بررسی طیف دیدگاه‌هایی که در کشور هند درمورد مدیریت روابط با ایران وجود دارد، پرداخته است. به‌نظر نویسنده با دقت در مکتوباتی که محققان هندی درمورد روابط این کشور با ایران در سال‌های اخیر به رشته تحریر درآورده‌اند، میتوان دو دسته از متغیرها را در شکل‌دهی به روابط هند و ایران از منظر این پژوهشگران واجد اهمیت دانست: دسته اول متغیرها، متغیرهای توسعه‌بخش و ظرفیت‌ساز در روابط دو کشور محسوب می‌شوند و دسته دوم متغیرها را میتوان متغیرهای محدودکننده روابط دو کشور دانست. به‌نظر نویسنده جایگاه ایران در سیاست خارجی هند بیش از همه براساس نقش این کشور در تأمین امنیت انرژی، اقتصاد درحال رشد هند و در مراتب بعد گشودن راهی برای دسترسی این کشور به بازارهای آسیای مرکزی و روسیه تعریف شده است. افزون بر این نقش ایران در موازنه قدرت مطلوب هند در منطقه به‌ویژه در افغانستان نیز بااهمیت دیده شده است، اما در مقابل روابط هند و آمریکا و به‌تبع آن بحران هستهای ایران، نقش بازیگران ثالث مثل اعضای شورای همکاری خلیج فارس و برخی تعارضات و رویکردهای متفاوت دو کشور مثل سیاست‌ها درقبال رژیم اسرائیل ازجمله عوامل محدودساز روابط دو کشور محسوب می‌گردد.
- مقاله همکاری هند با آمریکا و تأثیر آن بر رابطه هند با سازمان شانگ‌های نوشته انیس پورخسروانی است که در دی و بهمن 1389 در چشم انداز ایران به چاپ رسیده است.
این مقاله ابتدا به بررسی موقعیت جغرافیایی هند پرداخته است و سپس روابط هند و آمریکا را مورد بررسی قرار داده است و سپس به توضیحی در خصوص سازمان شانگ‌های پرداخته و موضع گیری آمریکا در قبال شانگ‌های با تأکید بر عامل هند را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.
- مقاله «هند و پرونده هستهای ایران» حسین عسگریان، انتشارات مؤسسه ابرار معاصر تهران، 1392
این مقاله ضمن مروری اجمالی بر فرایند برنامه هستهای ایران به بررسی واکنش هند درقبال برنامه هستهای ایران و عوامل تأثیرگذار بر این واکنش، تأثیر تحریم‌ها بر آینده سیاست هند درقبال ایران و راه پیشِ روی این کشور در مواجهه با برنامه هستهای ایران پرداخته است. به‌نظر نویسنده یکی از مسائل مهم پیشِ روی سیاست خارجی هند پیرامون منع اشاعه هستهای، نحوه برخورد این کشور با مسأله هستهای ایران بوده است. از منظر نویسنده سیاست دولت هند درقبال مسأله هستهای ایران بر دو اصل مشخص استوار است. اصل اول؛ تأکید بر حق قانونی ایران در استفاده صلح‌‌آمیز از انرژی هستهای مطابق با تعهدات و قوانین بینالمللی و لزوم تلاش‌‌های گسترده دیپلماتیک جهت ایجاد اجماع بینالمللی پیرامون این مسأله، و اصل دوم جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای، اما در این بین عواملی بر واکنش هند نسبت به برنامه هستهای ایران تأثیرگذار بوده است ازجمله تعهدات به رژیم عدم اشاعه هستهای؛ روابط هند با آمریکا؛ امنیت انرژی؛ تلاش در راستای توازن استراتژیک و روابط هند با اسرائیل. در این میان شاید مهمترین دغدغه هند ایجاد توازن در روابط با ایران از یک طرف و ایالات متحده از طرف دیگر باشد. به اعتقاد نویسنده در راستای ایجاد این توازن هند می‌تواند توجهی نیز به ایجاد یک نقش میانجی‌گرایانه میان ایران و آمریکا داشته باشد.
- مقاله “مناسبات هند و رژیم اسرائیل و تأثیر آن بر سیاست هند درقبال ایران پیرمحمد ملازهی ، انتشارات مؤسسه ابرار معاصر تهران، 1392
در این مقاله نویسنده برای فهم بهتر مناسبات هند و رژیم اسرائیل و مهم‌تر از آن تأثیرگذاری سطح مناسبات دو کشور بر جهت‌گیری‌های هندوستان درقبال ایران سابقه مناسبات دو کشور هند و رژیم اسرائیل را از زمان شکل‌گیری این رژیم درطی جنگ سرد، و در دوران پس از جنگ سرد مورد توجه قرار داده و در ادامه تأثیر توسعه مناسبات هندوستان و اسرائیل بر جهت‌گیری‌های هند درقبال ایران را تشریح نموده است. به‌نظر نویسنده توسعه مناسبات سیاسی ـ نظامی‌و امنیتی هند و اسرائیل الزاماً بدین‌معنا نیست که مناسبات هند و جمهوری اسلامی‌ایران را تحت تأثیرات منفی قرار دهد. هندوستان از این ظرفیت ملی برخوردار است که مناسبات متوازی بین کشورهای متخاصم ایجاد نماید و تحت تأثیر و نفوذ سایر کشورها قرار نگیرد. سیاست خارجی هند را منافع ملی‌اش تعیین می‌کند و منافع ملی هند ایجاب می‌کند که در محیط داخلی با ایران مناسبات سیاسی ـ اقتصادی، تجاری و امنیتی برقرار کند و در محیط بینالمللی با ایران مناسبات دوستانه داشته باشد. به‌نظر نویسنده هندوستان از سیاست ایدئولوژیک‌محور دوران جنگ سرد عبور کرده و منافع‌محور و امنیت‌محور شده است و این درحالی است که ایران ایدئولوژیک‌محور است و همین امر گاه درک سیاست‌های هند را دشوار و خلاف انتظار می‌سازد و به این ذهنیت در ایران دامن می‌زند که هند در سیاست خارجی تسلیم فشارهای آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار می‌گیرد. رأی علیه ایران در ارتباط با مسأله هستهای و یا بحث خط لوله صلح ازجمله این موارد است. نویسنده معتقد است نگاه هند به این‌گونه موضوعات نیز تحت تأثیر منافع ملی است و نه تسلیم در مقابل فشارهای خارجی. بنابراین علی‌القاعده می‌باید مناسبات با هند جدا از مناسباتش با سایر کشورهای دوست یا دشمن مورد توجه قرار گیرد.
- مقاله همکاری‌های هستهای غیر نظامی‌هند و آمریکا : علل و پیامدها نوشته نوذر شفیعی است که در سال 1385 در فصلنامه سیاست دفاعی، سال چهاردهم، شماره 55 به چاپ رسیده است.
- مقاله پیمان هسته ای آمریکا و هند: فرصت‌ها و چالش‌ها نوشته نوذر شفیعی است که در سال 1390 در نشریه اطلاعات سیاسی- اقتصادی به چاپ رسیده است.
این نوشتار در پی پاسخ به این پرسش است که پیمان هسته ای هند و آمریکا چه فرصت‌ها و چالش‌‌هایی برای آمریکا در پی دارد؟ این پیمان از همان آغاز سخن ساز وده است. و با وجود فرصت‌‌هایی که برای آمریکا در پی دارد از جمله فرصت‌های استراتژیک مانند متوازن کردن چین، تامین منافع در جنوب آسیا، مبارزه با تروریسم و نیز فرصت‌های اقتصادی مانند باز شدن بازارهای هند به تجارت و سرمایه گذاری‌های آمریکا باید گفت باچالش‌‌هایی هم رو به رو بوده است. در این مقاله فرصت‌ها و چالش‌های پیش رو در پیمان آمریکا و هند مورد بررسی قرار می‌گیرد.
1-5- جنبه نوآوری تحقیق
با توجه به موضوع پژوهش حاضر ” تحلیل حوزه‌های تعامل و تقابل سیاست خارجی هند و ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌با تأکید بر تحریم‌های بین المللی علیه ایران” عمده پژوهش‌های صورت گرفته پیرامون روابط ایران و هند در سال‌های گذشته بوده و به موضوع تحریم‌های بین المللی در سال‌های اخیر به صورت جامع پرداخته نشده است از این رو تحقیق حاضر با توجه به نگاه مبسوط به نقش تحریم‌های بین المللی به ویژه آمریکا علیه جمهوری اسلامی‌ایران بر روابط هند با ایران، در نوع خود پژوهشی جدید و حائز نواوری می‌باشد.
1-6- اهداف تحقیق
- بررسی روابط ایران و هند در دهه های گذشته
- نقش اشتراکات تاریخی-فرهنگی و سیاسی در گسترش مناسبات فی مابین
- بررسی نقش عوامل مخرب در روابط دو کشور
- بررسی بسترهای گسترش روابط ایران و هند
- بررسی نگاه سیاست خارجی هند به نقش و جایگاه منطقه ای ایران
- بررسی نگاه سیاست خارجی ایران به نقش و جایگاه منطقه ای هند
- بررسی نقش تحریم‌های بین المللی بر کیفیت روابط ایران و هند
1-7- سؤالات تحقیق
1-7-1- سؤال اصلی
تحریم‌های بین المللی چه تأثیری بر سیاست خارجی هند در قبال جمهوری اسلامی‌ایران داشته است؟
1-7-2- سؤالات فرعی:
- هند چه جایگاهی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران دارد؟
- عوامل تضعیف جایگاه ایران در سیاست خارجی هند در سال‌های اخیر چه بوده است؟
- آمریکا چه تأثیری بر روابط هند با ایران داشته است؟ه
1-8- فرضیه های تحقیق
1-8-1- فرضیه اصلی
تحریم‌های بین المللی باعث اتخاذ سیاست محدودسازی روابط هند با جمهوری اسلامی‌ایران در حوزه‌های مختلف سیاسی- اقتصادی شده است.
1-8-2- فرضیه‌های فرعی:
- هند با توجه به اهمیت منطقه ای و جهانی خود،جایگاه مهمی‌در سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران دارد.
- افزایش تقابل سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران غرب و تحریم بین المللی از عمده عوامل کاهش جایگاه ایران درسیاست خارجی هند دارد.
- ایالات متحده آمریکا با توجه به نفوذ خود در میان دولتمردان هند، باعث کاهش سطح روابط دو کشور در سال‌های اخیر شده است.
خرید اینترنتی فایل کامل :
1-9- تعریف مفاهیم
سیاست خارجی
سیاست خارجی[1] عبارت است از یک استراتژی یا یک رشته اعمال از پیش طرح‌ریزی شده توسط تصمیم‌گیرندگان حکومتی که مقصود آن دستیابی به اهدافی معین، در چارچوب منافع ملی و در محیط بین المللی است. به طور خلاصه میتوان گفت که سیاست خارجی شامل تعیین و اجرای یک سلسله اهداف و منافع ملی است که در صحنهی بین المللی از سوی دولتها انجام میپذیرد. سیاست خارجی می تواند ابتکار عمل یک دولت و یا واکنش آن در قبال کنش دیگر دولتها باشد (مقتدر 1358، 132 ) و در تعریفی دیگر میتوان این‌طور تعریف کرد که: جهتی را که یک دولت بر میگزیند و در آن از خود تحرک نشان میدهد و نیز شیوه نگرش دولت را نسبت به جامعه بینالمللی، سیاست خارجی می‌گویند ( خوشوقت 1375، 145)
هند
هند یا هندوستان با نام رسمی‌جمهوری هند،کشوری در جنوب آسیا است که پایتخت آن دهلی نو است. هندوستان از شمال باختری با پاکستان؛ از شمال با چین، بوتان، نپال و تبت؛ و از شمال خاوری با برمه و بنگلادش همسایه‌است. هم چنین هند از باختر با دریای عرب، از خاور با خلیج بنگال، و از جنوب نیز با اقیانوس هند مرز آبی دارد.پهناوری هندوستان ۳۴۰۲۸۷۳ کیلومتر مربع (هفتم در جهان، ۲ برابر ایران) است. بیشتر سرزمین هندوستان پست و هموار است و رشته‌کوه هیمالیا که در شمال کشور قرار دارد باعث شده‌است که رطوبت و ابرهای باران‌زا به شمال آسیا نفوذ نکند و در نتیجه هند کشوری پرباران و مرطوب و دارای خاک بسیار حاصلخیز است. این موضوع باعث شده‌است که این کشور بتواند جمعیّت بسیاری را در خود جای دهد.
جمعیت هندوستان ۱۲۱۰۱۹۳۴۲۲ نفر است که دومین کشور پر جمعیت دنیا پس از چین به شمار می‌آید.
ایران
جمهوری اسلامی‌ایران کشوری در جنوب غربی آسیا و در منطقه خاورمیانه با ۱۶۴۸۱۹۵ کیلومتر مربّع وسعت ( هجدهم درجهان) و بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۰ دارای حدود ۷۶۰۹۱۰۰۰نفر جمعیت می‌باشد. پایتخت، بزرگ‌ترین شهر و مرکز سیاسی ایران، تهران است. ایران از شمال با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان و از غرب با ترکیه و عراق همسایه‌است و هم چنین از شمال به دریای خزر و از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان محدود می‌شود، که دو منطقه نخست از مناطق مهم استخراج نفت و گاز در جهان هستند.( جمالی،1385: 208)
سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران
جمهورى اسلامى ایران در سیاست خارجى خود داراى نظام ارزشى برگرفته از دستورها و مبانى اسلامى است. اهمیت ارزشها در این است كه مىتواند مبناى بسیارى از رفتارها و ایستارها در سیاست خارجى گردد و دلایل و توجیه بسیارى از اهداف و كنشها را در اختیار سیاستگذاران قرار دهد. سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران بر اساس نفی هرگونه سلطهجویی و سلطهپذیری، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همۀ مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرتهای سلطهگر و روابط صلح آمیز متقابل با دول غیرمحارب استوار است.
1-10- روش تحقیق
پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به مطالعه و بررسی تأثیر تحریم‌های بین المللی علیه جمهوری اسلامی‌ایران در سیاست خارجی هند در قبال جمهوری اسلامی‌ایران در سال‌های اخیر می‌باشد.
1-11- متغیرها
متغییر مستقل : تحریم‌های بین المللی علیه جمهوری اسلامی‌ایران
متغییر وابسته : محدود شدن روابط هندوستان با ایران
1-12- ابزار گردآوری اطلاعات
ابزار گردآوری اطلاعات شامل اسناد و مدارك مرتبط با موضوع شامل: كتاب، مجلات تخصصی، مقالات، تحلیل‌های مجلات و روزنامه‌های داخلی و سایت‌های اینترنتی می‌باشد.
1-13- سازماندهی پژوهش
برای رسیدن به پاسخ مورد نظر، این پژوهش را در قالب فصول زیر پیش می‌بریم:
فصل اول کلیات و آن چه که باید مفصلاً در تحقیق، انجام شود، و فصل دوم چارچوب تئوریکی را که منطبق با موضوع پژوهش باشد، شرح میدهد. فصل سوم به تعاملات ایران و هند می‌پردازد که با وجود تحریم‌‌هایی که علیه ایران اعمال شده، هم چنان تداوم یافته است. فصل چهارم به تحریم‌های بین المللی علیه ایران و تأثیر آن بر تقابل روابط این کشور با هند می‌پردازد و فصل پنجم به نتیجه گیری از بحث اختصاص دارد.
[1] . Foreign Policy
