پایش تابشپذیری شهرهای ایران
صفحه |
||
| فصل اول: کلیات پژوهش | ||
| 2 | 1- بیان مسأله پژوهش | |
| 3 | 1- 1- هدفهای پژوهش | |
| 3 | 2- 1- نوع پژوهش | |
| 3 | 3- 1- جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری | |
| 4 | 4- 1- روش گردآوری داده ها و اطلاعات | |
| 4 | 5- 1- روش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات | |
| 4 | 6- 1- ابزارهای مورد استفاده در پژوهش | |
| 5 | 7- 1- پیشینهی پژوهش | |
فصل دوم: ماهیت تابش خورشید |
||
| 11 | 2- تابش خورشید | |
| 15 | 1- 2- عوامل مؤثر در شدت تابش خورشید | |
| 16 | 1- 1- 2- میزان انرژی گسیلشده از خورشید | |
| 16 | 2- 1- 2- فاصلهی زمین تا خورشید | |
| 18 | 3- 1- 2- ارتفاع خورشید (زاویهی تابش خورشید) | |
| 20 | 4- 1- 2- مدتزمان تابش خورشید (طول روز) | |
| 23 | 2- 2- تأثیر جو زمین در شدت تابش خورشید | |
| 26 | 3- 2- مؤلفه های تابش خورشید | |
| 26 | 4- 2- روشهای تابشسنجی | |
فصل سوم: مواد و روشها |
||
| 29 | 3- مواد و روشهای به کار رفته در پژوهش | |
| 29 | 1- 3- تحلیل فضایی تابش ورودی | |
| 31 | 2- 3- محاسبهی ضریب تغییرپذیری | |
| 38 | 3- 3- فرایند درونیابی | |
| 38 | 1- 3- 3- روشهای درونیابی دقیق یا قطعی | |
| 38 | 1- 1- 3- 3- روش معکوس فاصلهی وزنی | |
| 39 | 2- 1- 3- 3- توابع شعاعمحور | |
| 39 | 2- 3- 3- روشهای درونیابی تقریبی یا زمینآمار | |
| 40 | 1- 2- 3- 3- روش کریجینگ | |
| 40 | 3- 3- 3- اعتبارسنجی روشهای درونیابی | |
| 40 | 4- 3- خوشهبندی | |
| 46 | 5- 3- نیازهای گرمایشی و سرمایشی محیط و روشهای برآورد آن | |
| 49 | 6- 3- محاسبهی نسبت تابش خورشید به بار گرمایشی | |
فصل چهارم: نتایج و یافته های پژوهش |
||
| 52 | 4- تحلیل فضایی و زمانی تابش ورودی | |
| 62 | 1- 4- تغییرپذیری تابش ورودی | |
| 64 | 2- 4- تحلیل فضایی دمای هوا در فصول گرم و سرد | |
| 66 | 3- 4- تحلیل فضایی درجه – روزهای سرمایش و گرمایش در فصول گرم و سرد | |
| 67 | 4- 4- خوشهبندی سلسلهمراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به تابش ورودی در فصول گرم و سرد | |
| 68 | 5- 4- خوشهبندی سلسلهمراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به دمای هوا در فصول گرم و سرد | |
| 68 | 6- 4- خوشهبندی سلسلهمراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به درجه – روزهای گرمایش و سرمایش | |
| 74 | 7- 4- محاسبهی نسبت تابش خورشید به بار گرمایشی | |
فصل پنجم: راهکارها و پیشنهادها |
||
| 77 | 5- تابش خورشید و گسترش سایه در سطوح شهری | |
| 77 | 1- 5- زاویهی تابش خورشید و راستای شبکه گذرگاههای شهری | |
| 78 | 1- 1- 5- راستای شمالی – جنوبی | |
| 78 | 2- 1- 5- راستای شرقی – غربی | |
| 79 | 3- 1- 5- راستای جنوب شرقی – شمال غربی | |
| 79 | 4- 1- 5- راستای جنوب غربی – شمال شرقی | |
| 80 | 5- 1- 5- فضاهای سبز خیابانی | |
| 80 | 2- 5- نمای ساختمان و نحوه تعبیهی پنجرهها برای جذب تابش خورشید در فصول سرد | |
| 81 | 3- 5- شکل و پلان ساختمان برای کاهش گرمای خورشید در فصول گرم | |
| 82 | 4- 5- جهت قرار گرفتن ساختمان با توجه به وضعیت آبوهوایی محیط | |
| 83 | 5- 5- نقش آفتابگیرها و شیشهها در کاهش گرمای خورشید در فصول گرم | |
| 84 | 6- 5- معماری سایبان | |
| 85 | 1- 6- 5- محاسبهی عمق سایبان | |
| 85 | 2- 6- 5- سایبانهای طبیعی | |
| 86 | 7- 5- نقش بامهای مسطح و شیبدار در جذب تابش خورشید | |
| 86 | 8- 5- نسبت سطح بیرونی به حجم بنا | |
| 87 | 9- 5- بالا بردن ضریب بازتاب سطوح بیرونی روبهروی پنجرههای در معرض تابش زمستانی | |
| 88 | 10- 5- کاهش ضریب بازتاب سطوح بیرونی روبهروی پنجرههای در معرض تابش تابستانی | |
| 88 | 11- 5- تأثیر رنگ سطوح خارجی بنا در جذب تابش خورشید | |
| 89 | 12- 5- فرم و پلان ساختمان | |
| 89 | 13- 5- ظرفیت و مقاومت گرمایی مصالح ساختمانی | |
| 93 | 1- 13- 5- ظرفیت و مقاومت گرمایی مصالح ساختمانی با توجه به وضعیت آبوهوایی محیط | |
| 93 | 2- 13- 5- ظرفیت و مقاومت گرمایی بام | |
| 95 | منابع فارسی | |
| 99 | منابع لاتین | |
فهرست جداول
صفحه |
|
| 14 | 2- محدوده طیف الکترومغناطیسی تابش خورشید |
| 15 | 1- 2- تبدیل واحدهای اندازه گیری طول موج به متر |
| 15 | 2- 2- مقدار انرژی حملشده توسط امواج تابش خورشید |
| 20 | 3- 2- ارتفاع خورشید در اعتدالین و انقلابین، برحسب عرض جغرافیایی |
| 22 | 4- 2- طول روز در انقلابین، برحسب عرض جغرافیایی |
| 26 | 5- 2- نسبت زاویهی تابش با طول مسیر طیشدهی پرتوهای خورشید |
| 33 | 3- مقایسه میانگین سالانهی داده های زمینی و ماهوارهای از طریق آزمون t دونمونه ای مستقل |
| 34 | 1- 3- نتایج کنترل کیفیت داده های ایستگاههای تابشسنجی ایران |
| 35 | 2- 3- نتایج کنترل کیفیت داده های ایستگاه تابشسنجی اصفهان از طریق آزمون t یکنمونه ای |
| 36 | 3- 3- نتایج کنترل کیفیت داده های نقطهی تابشپذیر از طریق آزمون t یکنمونه ای |
| 37 | 4- 3- نتایج کنترل کیفیت داده های ایستگاههای تابشسنجی ایران |
| 43 | 5- 3- نتایج اعتبارسنجی روشهای درونیابی با روش ریشه دوم میانگین مربعات خطا |
| 45 | 6- 3- سنجش طبیعی بودن توزیع داده ها از طریق آزمون کولموگروف – اسمیرنوف یکنمونه ای |
| 53 | 4- میانگین متغیرهای مؤثر در شدت تابش خورشید در شمال، شمال غرب، و بخشهایی از شمال شرق ایران، در ماه دسامبر (1983 تا 2005) |
| 54 | 1- 4- میانگین متغیرهای مؤثر در شدت تابش خورشید در جنوب و جنوب شرق ایران، در ماه دسامبر (1983 تا 2005) |
| 69 | 2- 4- خوشهبندی سلسلهمراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به میانگین تابش ورودی در فصول گرم |
| 70 | 3- 4- خوشهبندی سلسلهمراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به میانگین تابش ورودی در فصول سرد |
| 71 | 4- 4- خوشهبندی سلسلهمراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به میانگین دمای هوا در فصول گرم |
| 72 | 5- 4- خوشهبندی سلسلهمراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به میانگین دمای هوا در فصول سرد |
| 73 | 6- 4- خوشهبندی سلسلهمراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به مجموع درجه – روزهای سرمایش در فصول گرم |
| 74 | 7- 4- خوشهبندی سلسلهمراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به مجموع درجه – روزهای گرمایش در فصول سرد |
| 75 | 8- 4- درصد گرمایش قابل تأمین توسط تابش خورشید در ماههای سرد |
| 88 | 5- ضریب بازتابندگی سطوح مختلف |
| 91 | 1- 5- درصد جذب تابش خورشیدی در رنگهای مختلف |
| 92 | 2- 5- مقاومت و ظرفیت گرمایی مصالح ساختمان |
فهرست اشکال
| صفحه | |
| 17 | 2- کمینه و بیشینهی فاصلهی زمین تا خورشید |
| 17 | 1- 2- کجی محور زمین |
| 19 | 2- 2- نسبت سطح دایرهالبروج به سطح استوای کیوانی (انحرافالبروج) |
| 20 | 3- 2- مدار میل خورشید در اعتدالین و انقلابین |
| 23 | 4- 2- طول روز در اعتدالین و انقلابین |
| 32 | 3- موقعیت نقاط تابشپذیر |
| 50 | 1- 3- منحنی محاسبهی درصد گرمایش قابل تأمین توسط خورشید |
| 54 | 4- میانگین تابش ورودی در ماه دسامبر (1983 تا 2005) |
| 56 | 1- 4- میانگین تابش ورودی در ماه ژوئن (1983 تا 2005) |
| 56 | 2- 4- میانگین درخشندگی آسمان در ماه ژوئن (1983 تا 2005) |
| 57 | 3- 4- وضعیت توپوگرافی ایران |
| 57 | 4- 4- منحنی کمینه و بیشینهی تابش ورودی ماهانه (کیلوواتساعت در مترمربع در روز) |
| 59 | 5- 4- میانگین تابش ورودی در ماه ژانویه |
| 59 | 6- 4- میانگین تابش ورودی در ماه فوریه |
| 60 | 7- 4- میانگین تابش ورودی در ماه مارس |
| 60 | 8- 4- میانگین تابش ورودی در ماه آوریل |
| 60 | 9- 4- میانگین تابش ورودی در ماه می |
| 60 | 10- 4- میانگین تابش ورودی در ماه ژوئن |
| 60 | 11- 4- میانگین تابش ورودی در ماه جولای |
| 60 | 12- 4- میانگین تابش ورودی در ماه آگوست |
| 61 | 13- 4- میانگین تابش ورودی در ماه سپتامبر |
| 61 | 14- 4- میانگین تابش ورودی در ماه اکتبر |
| 61 | 15- 4- میانگین تابش ورودی در ماه نوامبر |
| 61 | 16- 4- میانگین تابش ورودی در ماه دسامبر |
| 61 | 17- 4- مجموع تابش ورودی در فصل بهار |
| 61 | 18- 4- مجموع تابش ورودی در فصل تابستان |
| 61 | 19- 4- مجموع تابش ورودی در فصل پاییز |
| 61 | 20- 4- مجموع تابش ورودی در فصل زمستان |
| 62 | 21- 4- مجموع تابش ورودی سالانه |
| 63 | 22- 4- تغییرپذیری در فصل بهار |
| 63 | 23- 4- تغییرپذیری در فصل تابستان |
| 63 | 24- 4- تغییرپذیری در فصل پاییز |
| 63 | 25- 4- تغییرپذیری در فصل زمستان |
| 64 | 26- 4- تغییرپذیری تابش ورودی سالانه |
| 65 | 27- 4- میانگین دمای هوا در فصول گرم |
| 65 | 28- 4- میانگین دمای هوا در فصول سرد |
| 66 | 29- 4- مجموع درجهروزهای سرمایش در فصول گرم |
| 67 | 30- 4- مجموع درجهروزهای گرمایش در فصول سرد |
| 83 | 5- جهت بنا در مناطق سرد |
| 83 | 1- 5- جهت بنا در مناطق معتدل و مرطوب |
| 83 | 2- 5- جهت بنا در مناطق گرم و خشک |
| 83 | 3- 5- جهت بنا در مناطق گرم و مرطوب |
فصل اول
کلیات پژوهش
1– بیان مسأله پژوهش
شرایط آبوهوایی[1] در شکل گیری سکونتگاههای شهری بسیار مؤثر است. در واقع، هر گونه دخل و تصرف انسانی در محیط تا حدود زیادی تابع شرایط آبوهوایی است. توجه به شرایط آبوهوایی در برنامه ریزی[2] و طرحریزی شهری[3] از دو جهت حائز اهمیت است. نخست اینکه با شناخت ویژگیهای آبوهوایی میتوان قابلیت های سازگاری انسان با محیط را بررسی کرد و دیگر این که متناسب با شرایط آبوهوایی میتوان شکلهای مطلوب ساختهایی فضایی[4] را به وجود آورد (رهنمایی، 1389: 127). شرایط آبوهوایی یک منطقه حاصل روابط متقابل عناصر و عوامل آبوهوایی است. دما، بارش، فشار، رطوبت و تابش عناصر آبوهوایی هستند (کاویانی و علیجانی، 1388: 27). یکی از عناصر مهم آب-وهوایی تابش خورشید[5] است. انرژی تابشی خورشید در برنامه ریزی و طرحریزی شهری کاربردهای مختلفی دارد. هر چند که تاکنون جنبه های کاربردی آن در برنامه ریزیها و طرحریزیها چندان مورد توجه قرار نگرفته است. از مهمترین کاربردهای انرژی خورشیدی[6]، تأمین نیازهای گرمایشی و سرمایشی سکونتگاههای شهری است (خلجیِاسدی و همکاران، 1380: 524). کاستن از هزینه های گرمایشی و سرمایشی توسط انرژیهای تجدیدپذیر[7] بهویژه انرژی خورشیدی در سکونتگاههای شهری از نکاتی است که برنامه ریزان شهری باید به آن توجه کنند. این انرژی تجدیدپذیر کاملاً با محیطزیست سازگار است و سبب آلودگی آن نمی شود. نامحدود و پایانناپذیر است. در همه کشورها وجود دارد و میتوان از آن به صورت منطقهای و محلی بهره برداری کرد. در صورتی که انرژیهای تجدیدناپذیر نظیر سوختهای فسیلی سبب آلودگی محیطزیست میشوند. محدودند و روزی به پایان میرسند و فقط در برخی از کشورها وجود دارند (ابراهیمیِقوامآبادی و فولادیِدهقی 1380: 426). بنابراین، پایش[8] – ترکیبی از گردآوری، ضبط، سنجش و پردازش داده ها و اطلاعات برای کمک به تصمیم گیری و برنامه ریزی یک پروژه (مجتهد و حسنزاده، 1380: 48) – تابش خورشید و تأکید بر بهره گیری از این منبع تجدیدپذیر در برنامه ریزی و طرحریزی شهری بسیار ضروری است. با توجه به توضیحات ذکر شده پژوهش حاضر به پایش تابشپذیری شهرهای ایران می پردازد؛ تا به پرسشهای زیر پاسخ گوید:
- میزان تابشپذیری شهرهای ایران چقدر است؟
- میزان نیازهای گرمایشی و سرمایشی شهرهای ایران چقدر است؟
- تابش خورشید چه مقدار از نیازهای حرارتی شهرهای ایران را تأمین می کند؟
- با توجه به میزان تابشپذیری، چگونه میتوان نیازهای گرمایشی و سرمایشی شهرهای ایران را تأمین کرد؟
1- 1- هدفهای پژوهش
هدفهای این پژوهش به شرح زیر است:
خرید اینترنتی فایل کامل :
- تعیین میزان تابشپذیری شهرهای ایران.
- تعیین میزان نیازهای گرمایشی و سرمایشی شهرهای ایران.
- محاسبهی نسبت تابش خورشید به بار گرمایشی[9] در شهرهای ایران.
- ارائه راهکارهای مناسب برای تأمین نیازهای گرمایشی و سرمایشی شهرهای ایران با توجه به مقدار تابش دریافتی.
2- 1- نوع پژوهش
پژوهش حاضر یک پژوهش شناختی[10] محسوب می شود؛ زیرا به تشریح و شناخت بیشتر موضوع مورد بررسی می پردازد. این پژوهش یک پژوهش کاربردی[11] نیز محسوب می شود؛ زیرا میتوان نتایج آن را در تصمیم گیریها، برنامه ریزیها و طرحریزیها بهکار برد (حافظنیا، 1382: 59).
3- 1- جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری
پژوهش حاضر به پایش تابشپذیری شهرهای ایران می پردازد؛ بنابراین، شهرهای ایران جامعهی آماری[12] این پژوهش را تشکیل میدهند. با توجه به تنوع تابشپذیری در مناطق مختلف ایران، چندین شهر برای نمونه[13] – با توجه به گسترهی هر منطقه – گزینش و بررسی می شود.
4- 1- روش گردآوری دادهها و اطلاعات
در این پژوهش، داده ها و اطلاعات به صورت کتابخانهای گردآوری شده است؛ یعنی داده ها و اطلاعات مورد نیاز با مراجعه به کتابها، مجلات تخصصی، مقالات علمی، طرحهای پژوهشی و پایگاههای داده[14] گردآوری شده است.
5- 1- روش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات
روش تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات در این پژوهش، آماری[15] یا کمی[16] است. روش آماری یا کمی به دو شکل توصیفی[17] و استنباطی[18] صورت میگیرد. آمار توصیفی[19] برای خلاصه کردن، طبقه بندی و توصیف ویژگیهای موضوع مورد برررسی و آمار استنباطی[20] برای تعمیم[21] نتایج به دست آمده از بررسی گروه کوچکی به نام نمونه به گروه بزرگتری به نام جامعه[22] به کار میرود (حافظنیا، 1382: 242).
6- 1- ابزارهای مورد استفاده در پژوهش
در این پژوهش از دستگاه رایانه[23] و نرمافزارهای[24] SPSS 15 for Windows Evaluation Version برای پردازش[25] داده ها، 9.3 ArcGIS برای ترسیم نقشهها، Microsoft Office Excel 2010 برای ترسیم نمودارها و Microsoft Office Word 2003 برای نگارش متون استفاده شده است.
[1]– Climate Conditions
[2]– Urban Planning
[3]– Urban Projection
[4]– Spacial Strocture
[5]– Solar Radiation
[6]– Solar Energy
[7]– Renewable Energy
[8]– Monitoring
[9]– Solar Load Ratio
[10]– Identified
[11]– Applied
[12]– Statistical Population
[13]– Sample
[14]– Database
[15]– Statistic
[16]– Quantitative
[17]– Descriptive
[18]– Inferential
[19]– Descriptive Statistic
[20]– Inferential Statistic
[21]– Generalization
[22]– Population
[23]– Computer
[24]– Soft Ware
[25]– Process
