جایگاه اسناد الکترونیکی در حقوق ایران و تجارت بینالملل
رشد فزاینده کاربرد فناوری ارتباطات و اطلاعات در جهان قواعد حقوقی جدیدی در پی داشته است. در جهت تعامل همه جانبه افراد در استفاده از این فناوری و برقراری امنیت و اعتماد عمومی، نظام دادرسی ویژهای در مورد آن، از حیث ضمانت اجرای قضایی داخلی و بینالمللی شکل گرفته است. قواعدی که عمومات حقوق دادرسی خاص خود را در دعاوی اداری، مدنی و کیفری دارد و ادله اثبات دعوای آن نیز در پارهای از موارد منحصر به فرد است.[1]
هم اکنون با گسترش فناوریهای اطلاعات و ارتباطات و اینترنت نقش اسناد الکترونیکی در حقوق ایران و حقوق تجارت بینالملل بسیار نمود پیدا کرده است و از دید کمتر کسی حضور اینترنت جهت رشد جامعه جهانی به سوی آگاهی و کارایی هر چه بیشتر و سرعت و بهرهوری کاملتر بدور مانده است. پدیده مزبور که جهت تکامل حقوق عمومی و شکلگیری دولت الکترونیک و موضوعات مرتبط با آن و تحول قواعد حقوق خصوصی خاصه تجارت الکترونیکی و امور ناشی از آن نقش بسزا و تأثیر شگرف داشته است و طبعاً قواعد دادرسی را نیز متأثر نموده است، در ارتباط با دادرسی در کشورمان تأثیر فناوری اطلاعات در دعاوی مدنی و کیفری نمایان شده است با توجه به خصیصه ویژه آن باید در انتظار تحولات جدید بود.[2]
1-2- بیان مسأله
ارزش و اعتبار سند اثبات حق و احقاق حق در مقابل دعوی میباشد لذا قابل استناد بودن سند خصیصه اصلی سند میباشد در حقوق ما سند: 1- نوشتهای است که در مقام دعوی یا دفاع قابلِ استناد باشد (مادهی ۱۲۸۴ ق. م ومادهی ۳۷۰ به بعد آیین دادرسی مدنی)، 2- مطلق دلیل است (اعم از مکتوب یا ملفوظ) و مرادف مدرک است و در همین معنی عبارتِ «سند کتبی» بهکار رفته که تلویحاً از وجود سند غیرمکتوب حکایت دارد از آنجا که از شیوههای نوین کتابت ما، نگارش رایانهای است، سند رایانهای نیز داخل در تعریف خواهد شد. هر گونهی دیگر نگارش الکترونیکی نیز سند الکترونیکی را در تعریف وارد میکند. پس، از نظر تحدید قانونی، منعی برلحاظ اسناد الکترونیکی نداریم. در کشورهای دیگر مقدار وسیعی از اسناد رسمی نیز با توجّه به امضای دیجیتال و ثبت دیجیتال داخل در تعریف سند الکترونیکی میشوند و بدیهی است اسناد الکترونیکی جایگاه خاصی در حقوق آن کشورها پیدا نکردهاند. سند در حقوق کشورهای دیگر دایرهی مصادیق گستردهتری دارد، مثلاً در قوانین انتاریو[3] «اطّلاعاتی است که به هر وسیله ثبت یا ضبط شده باشد» یا در قوانین فدرال ایالات متحده به «دادههایی که به طریقِ الکترونیکی یا مغناطیسی» ضبط شدهاند، اطلاق میشود و از این جهت به اسناد الکترونیکی و مغناطیسی تصریح دارد تکنولوژیهای نوین ارتباطی روشهایی را برای نگارش و امضا به وجود آوردهاند که کاملاً
خرید اینترنتی فایل کامل :
متفاوت از شیوههای معمول و متداول سنتی است. تهیه و ارسال متن از راه دور توسط وسایل الکترونیکی و ارتباطی نوین چه آنهایی که سابقاً بیشتر مورد توجه بوده مانند دورنگار و چه وسایل نوظهور ارتباطی چون اینترنت، اسکن امضای دستی و ضمیمه کردن آن به یک سند الکترونیکی، امضای دیجیتال که با بهره گرفتن از شیوههای ریاضی به وجود آمده و به یک سند الکترونیکی ضمیمه میشود، همگی در این شمارند با توجه به اینکه نزدیک به دو دهه است رایانه جایگاه خود را اندکاندک در میان ادارات و مؤسسات و سازمانهای دولتی و غیردولتی باز میکند، تا رفتهرفته سیستم سنّتی گردش کار اداری جایِ خود را به سیستم خودکار رایانهای دهد، و برخلاف ادّعای اندیشمندان و اندیشهورزان ما که همواره از نو شدن سخن میرانند، هنوز در دانشگاههای ما کمتر از بحث ادلّهی الکترونیکی و سایر مباحث متأثر از علوم و فناوری نوین پرداخته می شود و در دادگاههای ما سند الکترونیکی و ادلّهی الکترونیکی چندان اعتبار ندارد و هنوز که هنوز است در دروس کشف علمی جُرم بهرغمِ ادعاهای مؤلفین و مدرسین آن مبنی بر علمی بودن و نوبودن، مطالب کلاسیک صد سال پیش مطرح است و هنوز که هنوز است از مسائل نوین بیاعتنا گذر و به مسائل نوین بیاهمیت نظر میشود بر این اساس این پرسش مطرح میشود که آیا نوشتهها و امضاهای الکترونیکی میتوانند معادل نوشته و امضای دستی باشند و ضوابط قانونی راجع به لزوم کتبی بودن و امضا شدن را تأمین کنند؟ از طرف دیگر اعتبار و جایگاه اسناد الکترونیکی در برابر اسناد سنتی به چه میزانی است؟
1-3- اهمیت مسأله
1-4- سئوالات تحقیق
در ارتباط با تحقیق سوالی که مطرح میشود این است که:
1- حدود اعتبار و جایگاه اقسام مختلف اسناد الکترونیکی در حقوق ایران تا چه میزان است؟
2- حدود اعتبار و جایگاه اقسام مختلف اسناد الکترونیکی در حقوق تجارت بینالملل تا چه میزان است؟