بررسی تحلیل تکوین جرم در فضای مجازی با تأکید بر قوانین کیفری ایران
واژگان کلیدی: جرم، سایبر، فضای مجازی، اینترنت، فناوری اطلاعات، تکنولوژی، تجارت الکترونیکی
فصل اول
کلیات
- بیان مسأله
پیشرفت بی سابقه تکنولوژی در دهههای اخیر باعث تغییرات عظیمی در زندگی بشریت گردیده. به گونه ای که رشد فزاینده تکنولوژی حتی پدید آورندگان آن نیز را نیز دچار حیرت کرده است. یکی از مهمترین اختراعات بشریت در دهههای اخیر رایانه میباشد که پس از مدت کوتاهی تمام ارکان و فعالیتهای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بشریت را تحت کنترل گرفت. رایانه علیرغم تمام مزایا و منافعی که برای بشریت به ارمغان آورده همانند فنآرویهای دیگر مورد سوء استفاده افرادی قرار گرفت که با یادگیری شگردهای استفاده از این فنآوری نوین قصد دستیابی به اهداف شوم و مجرمانه خود را داشته اند، این امر به خصوص بعد از ایجاد اینترنت و فضای سایبر شیوع گستردهای پیدا کرده زیرا با توجه به شرایط و ویژگیهایی که در فضای سایبر موجود است کاربران میتوانستند دست به ارتکاب جرایمی بزنند که در بعضی مواد باعث به وجود آمدن جرایم جدید و نوینی شده است که قبل از پیدایش فضای سایبر امکان تحقق آن وجود نداشته است.
در نسل دوم جرایم رایانهای که به جرایم علیه داده ها معروف هستند، محوریت با دادهها و اطلاعات میباشد این دوره از اوایل دهه 80 آغاز و تا اوایل دهه 90 ادامه داشت. در جرایم این نسل محتوای اطلاعات رایانهای در محوریت قرار میگیرند.
- فضای سایبر، مجموعه به هم پیوسته موجودات زنده از طریق رایانه و ارتباطات راه دور بدون در نظر گرفتن جغرافیای عینی است.1
- فضای سایبری، اثر فضا و اجتماعی شکل گرفته توسط رایانه، شبکه های رایانهای و کاربران است.2
- فضای ساببر توهم و تصویر باطل توافقی است که انسانها خلق می کنند.
- فضای سایبر، جایی است که شما هنگامی که با تلفن صحبت میکنید هستید.
- فضای سایبر یک ناحیه واقعی است.3
در محیط سایبر اشیاء و اطلاعات به صورت فیزیکی و ملموس وجود ندارد و در واقع آنچه در صفحه مانیتور مشاهده می شود، موضوعات مجازی میباشد که به صورت دیجیتال وارد شبکه شده است. از طرفی برای اینکه کاربر وارد فضای سایبر از طریق اینترنت شود، ابتدا باید تجهیزات مورد نیاز مانند رایانه، مودم و خطوط مخابراتی را فراهم نموده سپس از اتصال به شبکه و ورود به سایت وارد. فضای سایبر می شود با توجه به مطالب فوق و تعاریف متخصصان، فضای سایبر را میتوان بدین گوننه تعریف کرد:
« محیطی است مجازی و غیر ملموس موجود در فضای شبکههای بین المللی که در این محیط تمام اطلاعات راجع به روابط افراد، فرهنگها، ملتها، کشورها و به طور کلی هر آنچه که در کره خاکی به صورت فیزیکی و ملموس وجود دارد، در این فضای مجازی به شکل دیجیتالی وجود داشته و قابل استفاده و در دسترس استفاده کنندگان و کاربران میباشد و به طریق رایانه، اجراء آن و شبکه های بین المللی به هم مرتبط میشوند. »
خرید اینترنتی فایل کامل :
فضای سایبر محدود به محیط فیزیکی خاص و معین نمی باشد و هر فردی از هر نقطه جهان می تواند به راحتی و با فشردن یک کلید به فرد دیگری در کشور دیگر ارتباط برقرار کند و از این طریق اهداف سوء و مجرمانه خود را روی آن فرد عملی کند، لذا با توجه به اینکه این جرایم به سهولت در مقیاس بین المللی ارتکاب میآیند، تبدیل به تهدیدی علیه جامعه بین المللی شده است، به همین منظور سازمانهای بین المللی و منطقهای در راستای هماهنگی مقررات و قوانین داخلی رهنمودهایی را به کشورهای عضو ارائه کرده اند.
اولین نهاد بین المللی که در این زمینه تلاشی گسترده انجام داده است، سازمان توسعه همکاری اقتصادی (OECD)1 میباشد که در سال 1986 بر اساس تجزیه و تحلیل تطبیقی قوانین ماهوی چند کشور عضو اولین طبقه بندی جرایم رایانهای را پیشنهاد داد که به شرح ذیل میباشد.
الف – ورود، تغییر، محو، یا متوقف سازی داده های رایانهای و یا برنامه های رایانهای که صورت ارادی با قصد انتقال غیر قانونی وجوه یا هر چیز با ارزش دیگری صورت میگیرد.
ب – ورود، تغییر، پاک کردن و یا متوقف سازی داده ها یا برنامه های رایانهای یا هر گونه مداخله دیگر در سیستمهای رایانهای که به شکل عمومی و با قصد جلوگیری از عملکرد سیستم رایانهای یا ارتباطات صورت میگیرد.
بین المللی که در این زمینه تلاش گستردهای انجام داده است.
ج – ورود، تغییر، پاک کردن و یا متوقف سازی دادههای رایانهای یا برنامه های رایانهای که به صورت عمدی و با قصد ارتکاب جعل صورت گرفته باشند.
و – تجاوز به حقوق انحصاری مالک یک برنامه رایانهای حفاظت شده با قصد بهره برداری تجاری از آن برنامه ها و ارائه آن به بازار.
ه – دستیابی یا شنود در یک سیستم رایانهای و یا ارتباطی که آگاهانه و بدون کسب مجوز از فرد مسئول سیستم مزبور چه با تخلص از تدابیر امنیتی و چه با هدف غیر شرافتمندانه و یا مضر صورت گرفته باشد. توضیح این نکته ضروری است که این لیست به دلیل عدم تفکیک جرایم و ابهام در ماهیت هر جرم مورد تبعیت قرار نگرفت. بعد از این اقدام کمیته منتخب جرایم رایانهای شورای اروپا پس از بررسی نظرات OECD و نیز بررسیهای حقوقی و فنی دو فهرست تحت عناوین: « فهرست حداقل» و فهرست اختیاری» را پیشنهاد داد که در فهرست حداقل به جرایمی چون کلاهبرداری رایانهای، جعل رایانهای سابوتاژ، استراق سمع، تکثیر غیر مجاز برنامه حمایت شده رایانهای و تکثیر غیر مجاز توپوگرافی و در فهرست اختیاری نیز به جرایمی مانند: تغییر داده ها با برنامه های رایانهای، جاسوسی رایانهای، استفاده غیر مجاز از رایانه اشاره شده است.
از جمله سازمانهای بین المللی دیگر که در زمینه جرایم سایبری رهنمودهایی ارائه دادهاند میتوان به انجمن بین المللی حقوق جزا (AIDP)1، سازمان ملل و کنوانسیون جرایم سایبری اشاره کرد.
بوجود آمدن فضای سایبر و متعاقب آن جرایم سایبری باعث ایجاد بحثهای حقوقی جدیدی در زمینه حقوق جزای ماهوی، آیین دادرسی و صلاحیتهای شده است.
- سؤالات تحقیق
الف: سوأل اصلی
- شرایط شکل گیری جرائم در فضای مجازی در نظام کیفری ایران چه میباشد؟
ب: سوأل فرعی
- شرایط شکل گیری جرائم در فضای مجازی از لحظاظ رکن قانونی در نظام حقوقی ایران چه میباشد؟
- شرایط شکل گیری جرایم در فضای مجازی از لحاظ رکن مادی در نظام حقوقی ایران چه میباشد؟
- شرایط شکل گیری جرایم در فضای مجازی از لحاظ رکن روانی در نظام حقوقی ایران چه میباشد؟
- فرضیه های تحقیق
الف: فرضیه اصلی
- تحقق جرایم در فضای مجازی منوط به شرایط شکلی و ماهوی میباشد.
ب: فرضیه فرعی
- شرایط شکلی شکل گیری جرایم در فضای مجازی از لحاظ رکن قانون حسب نوع جرم متفاوت میباشد.
- شرایط شکلی شکل گیری جرایم در فضای مجازی از لحاظ رکن مادی حسب نوع جرم متفاوت میباشد.
- شرایط شکلی شکل گیری جرایم در فضای مجازی از لحاظ رکن روانی حسب نوع جرم متفاوت میباشد.
- اهداف تحقیق
الف: اهداف اصلی
شکل گیری جرایم در فضای مجازی همانند جرایم کلاسیک دارای چه شرایطی میباشد؟
ب: اهداف فرعی
- شکل گیری جرایم در فضای مجازی همانند جرایم کلاسیک در کدام مقوله های جزایی صورت میگیرد؟
- شکل گیری جرایم در فضای مجازی همانند جرایم کلاسیک دارای ارکان اصلی جرایم میباشد.
- روش تحقیق
روش انجام این تحقیق، تحلیلی و توصیفی است. و به همین منظور منابع داخلی و خارجی مرتبط با جرایم سایبری مورد بررسی قرار گرفت. ضمناً در جمعآوری مطالب از سایتهای اینترنتی و پایان نامه هایی که در این رابطه کار شده بود مورد استفاده قرار گرفت.