تحلیل پیامدهای ژئوپولیتیک مقاومت نهضت جنگل در هویت ملی ایران
دراین فصل پیرامون چارچوب تحقیق ابتدا بیان مساله تحقیق پرداخته و سپس سؤالات تحقیق، فرضیههای تحقیق، ضرورت تحقیق،انگیزه تحقیق،اهداف تحقیق،اهمیت موضوع تحقیق، محدوده مورد مطالعه،سوابق تحقیق، روش تحقیق و مراحل آن،با تشریح ابعاد هریک بیان میشود.
1-2-بیان مسئله
امروزه مبحث ژئوپلیتیک مقاومت از جمله مباحث مهم در پژوهشها و نوشتههای مربوط به ژئوپلیتیک انتقادی است. این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که همان مقاومت است بیشتر توجه میکند. مقاومتهای مردمیو نهضت ها در برابر رفتارهای ژئوپلیتیک گرایانه؛ یکی از مولفههایی است که در ارزیابی میزان قدرت مورد توجه ژئوپلیتیسین ها واقع وکارکردآن درتنازعات موردتوجه قرارمیگیرد.تاریخ جنگهاودرگیریها،بیانگرشواهدبسیاری ازسیرتکاملی مفاهیمیاست که پیش ازاین،تنهاازیک بعدموردتوجه قرارگرفته،واینک،به لطف توسعه وپیشرفت علوم مختلف وهم پوشانی زمینههای گوناگون علمی،ازابعادبیشتری میتوان آنهاراموردبررسی قرارداد. مقاومت در برابر سلطه بیرونی و سلطه حاکمان جور و ناصالح تاریخی طولانی به درازای رقابت قدرتها و نیروها دارد اما کمتر موردی از این مقاوتها بوده است که ماندگار گشته باشد. در این میان در تاریخ جنبش ها و نهضتهای آزادی طلبانه ملت ایران، نهضت جنگل یکی از درخشان ترین جنبش بوده است. نهضت جنگل از سال 1293 شمسی تا سال 1300 شمسی به مدت هفت سال در حوزه جغرافیایی گیلان به حیات خود ادامه داد. از سویی موقعیت جغرافیایی و ژئوپولیتیک گیلان در ظهور جنبش ها و نهضتهای مردمیازجمله نهضت جنگل بی تاثیر نبوده است. گیلان از سرزمینهایی است که عوامل تاثیر گذار جغرافیایی و ژئوپلیتیکی نقش تعیین کننده و بسزایی در تحولات آن داشته است. از منظر جغرافیایی از چهارسو با موانع بزرگ طبیعی روبرو بوده است، در شمال با دریاچه بزرگ و بسته خزر و در غرب، جنوب و شرق با دیوارههای بلند کوهستانی و جنگلهای انبوه خزری احاطه شده است. در گذشته در داخل منطقه نیز زمینهای باتلاقی، بیشه زارهای انبوه، رودخانههای متعدد و پر آب و اقلیمیبسیار مرطوب و ناسازگار آن، برای هر مهاجمیبه منزله ی یک خطر استراتژیک تلقی میشد. از این رو این منطقه به برکت خصیصههای جغرافیایی و ژئوپلیتیکی فوق سال ها با استقلال کامل و نسبی از حکومتهای پیرامون خود زیسته است. هدف این تحقیق، واکاوی و بررسی رابطه اراده ی نظام سلطه مدار و مقاومت ها و جنبش مردمیاست به بیان دیگر توضیح و تبیین زمینههای شکل گیری نهضت جنگل، علت تداوم و استمرار آن به مدت هفت سال نسبت به نهضتهای معاصر خود از نظر حوزه ی عملکرد و تداوم و همچنین نقش این نهضت در حفظ و تداوم هویت ملی ایران از اهداف مهم این تحقیق میباشد.
1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
در عصر جهانی شدن و ارتباطات و در شرایطی كه تحولات جهانی و منطقهای در عرصههای سیاست و اقتصاد و فرهنگ پرشتاب است، تأكید بر هویت ملی و توجه خاص به برخی از تحولات و جنبشهای تاریخی میتوانند زمینههای حفظ همکاری و انسجام ملی (هویت ملی)و نیز امنیت ملی کشورها مهیا سازد.با توجه به این که تحقیقات بی شماری در زمینه نهضت جنگل صورت گرفته اما کمتر محققی به تحقیق و کنکاش مسائل ژئوپلیتیکی و مقاومتی نهضت جنگل اشاره و تاثیر آن را بر هویت ملی کشور ایران ارزیابی نموده است که از این حیث، تحقیق حاضر در نوع خود بی نظیر و پرداختن به آن دارای اهمیت ویژه ای است. از طرفی عوامل مختلف ژئوپلیتیکی در روند ایجاد و تداوم جنبشهای اجتماعی تاثیرگذار هستند. به طورمثال جنبشهای ضد حکومتی در دوران خلافت عباسی بیشتر در سیستان و خراسان شکل میگرفت که دسترسی به آن به دلیل شرایط جغرافیایی بسیار دشوار بود. در شکل گیری قیام میرزا کوچک خان نیز شرایط و عوامل ژئوپلیتیکی گیلان نقش آفرین بودند.
1-4- انگیزه تحقیق
1-5- اهداف تحقیق
- بررسی عوامل ژئوپلیتیک در شکل گیری، تداوم و استمرار نهضت جنگل.
- بررسی تاثیر نهضت جنگل برحفظ و ماندگاری هویت ملی ایران.
1-6-سؤال تحقیق
بدون تردید هر تحقیقی در راستای شکل گرفتن سئوال یا سئوالاتی در ذهن محقق انجام میگیرد و شخص پژوهشگر همواره تلاش میکند تا در طول تحقیق به شیوهای علمیو دقیق به پاسخهای مناسب و قانع کنندهای برای سئوالات خود دست یابد. ضمن اینکه برای انجام یک تحقیق خوب پرسشها خیلی اساسیاند و این پرسشها ما را به دانش جدید یا در حل مسئلهای ویژه هدایت میکنند (پارسونس و نایت، 1386: 63). با توجه به موضوع تحقیق که به(تحلیل پیامدهای ژئوپولیتیک مقاومت نهضت جنگل در هویت ملی ایران) می پردازد، نگارنده سؤالی به شرح زیر تدوین نموده است.
از این رو مهم ترین پرسش ها ی تحقیق عبارتند از:
الف) تأثیر نهضت ها و بحرانهای داخلی و خارجی در شکل گیری نهضت جنگل چگونه بود؟
ب) تأثیر نهضت جنگل در حفظ هویت ملی ایران چگونه بوده است؟
1-7- فرضیههای تحقیق
با توجه به سؤال تحقیق که دستیابی اهداف گوناگونی را دنبال میکند برای جهت دهی سؤال تحقیق و هدایت آن در راستای چارچوبی منسجم، دو فرضیه زیر مطرح گردید:
- به نظر میرسد، نهضت ها و بحرانهای داخلی و خارجی در شکل گیری نهضت جنگل تأثیرگذار بوده است.
- به نظر میرسد، نهضت جنگل در راه تحقق استقلال کشور و تقویت هویت ملی ایران تلاش میکرد.
1-8- محدوده مورد مطالعه
محدوده مورد مطالعه این تحقیق، به طور کلی کشور ایران و به طور اختصاصی استان گیلان را شامل میشود. پژوهش حاضر سعی دارد تا ضمن بررسی موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه،به تحلیل نقش آفرینی نهضت جنگل در تقویت هویت ملی جمهوری اسلامیایران بپردازد.
1-9- تعریف مفاهیم و واژه ها
1-9-1-هویت
خرید اینترنتی فایل کامل :
هویت به معنی «چه کسی بودن» است؛ اینکه یک فرد یا یک گروه انسانی خود را چگونه میشناسد و میخواهد چگونه بشناساند یا چگونه شناخته شود. هویت پاسخی به نیاز طبیعی در انسان برای شناساندن خود به یک سلسله عناصر و پدیدههای فرهنگی، تاریخی و جغرافیای است. پدیدههایی چون سرزمین سیاسی مشترک، دین مشترک، زبان مشترک، خاطرات سیاسی مشترک، دیدگاه ها و آداب و رسوم، ادبیات و هنرهای مشترک را تشکیل میدهد و هویت در درجه نخست زاییده محیط جغرافیایی است (مجتهدزاده، ۶۶:۱۳۸۶). هویت ها معناهایی کلیدی هستند که ذهنیت افراد را شکل میدهند و مردم به واسطه آن ها نسبت به رویدادها و تحولات محیط زندگی خود حساس میشوند. مردم به دیگران میگویند که چه کسی هستند و مهمتر اینکه به خودشان نیز میگویند که چه کسی هستند و سپس میکوشند به گونه ای رفتار کنند که از آن کسی که تصور میکنند هستند، چه انتظار میرود (تاجیک،۱۳:۱۳۸۴).
1-9-2- ژئوپلیتیک[1]
ژئوپلیتیک: عبارت از مطالعه اثرگذاری عوامل جغرافیایی در تصمیم گیریهای سیاسی صاحبان قدرت است.(مجتهدزاده،20:1381)
1-9-3- ژئوپلیتیک مقاومت
مباحث ژئوپلیتیک مقاومت و آنتی ژئوپلیتیک از جمله مباحث مهم در پژوهش ها و نوشتههای مربوط به ژئو پلیتیک انتقادی میباشد. این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که مقاومت میباشد بیشتر توجه می کند.(راستی و خراسانی،۲۷۷:۱۳۹۱).
دانش انتقادی میخواهد به مردم نشان دهد جامعه آنها چگونه عمل میکند و به آنها امکان میدهد تا در تحولات و تغییرات جامعه خود بدانسان که خود میخواهند عمل کنند تا دنیای آینده خود را بهتر بشناسند (شکویی، 1378: 124).
اندیشمندان در قالب این رویکرد، نسبت به یک چارچوب عمومی، یعنی تحلیل سیستمهای جهانیِ مورد استفاده برای انتظام بخشیدن به علوم، مظنون بوده و به دیده تردید مینگرند. آنها به تحقیقات خود به مثابه پیدایش یک مکتب و نظام ژئوپلیتیکی نمینگرند، بلکه این دیدگاه مبین رهایی از مجموعهای از ایدههای نامناسب در تحلیل مباحث ژئوپلیتیکی است. بهطور کلی رویکرد انتقادی به ژئوپلیتیک و نیز ژئوپلیتیک مقاومت، گروههای چریکی چپگرا، نهضتها و نیروهای اجتماعی، رسانههای غیر دولتی، گروههای حقوق بشر، اقلیتها و قومیتها، احزاب و سازمانهای اجتماعی و جنبشهای مردم بومیرا دربر میگیرد که گاهی بهصورت شبکههای ملی و بینالمللی در برابر موافقتنامهها و مؤسسات فراملی و گفتمانهای سیاسی مربوط به اقتصاد جهانی مقاومت می نمایند و نوعی جهانی سازی از پایین را که متضمن شبکهای بینالمللی از گروهها، سازمانها و جنبشهای اجتماعی است، در قالب ژئوپلیتیک مقاومت یا ژئوپلیتیک از پایین تشکیل میدهند (حافظنیا، 1385: 74 )
1-9-4-مفهوم امنیت
امنیت در لغت به معنی ایمن شدن، در امان بودن، ایمنی و آرامش و در اصطلاح مفهوم امنیت مصونیت از تعرض و تصرف اجباری بدون رضایت است و در مورد افراد به معنی آن است که مردم هراس و بیمینسبت به حقوق و آزادیهای مشروع خود نداشته و به هیچ وجه حقوق آنان به مخاطره نیفتد و هیچ عاملی حقوق مشروع آنان را تهدید ننماید.(کاظمی،1386:88).
امنیت امری است استنباطی که واقعیت یافتنش در محیط مستلزم اقدامات و برنامه ریزیهای ویژه ای میباشد. این حکم فردی در مورد کشورها و منطقه ها نیز جاری است. امنیت برای یک کشور عبارت است از داشتن یا به دست آوردن اطمینان نسبت به سلامت موجودیت و مایملک، نسبت به اعتبار و موقعیت و نسبت به هر آنچه که زیر چتر منافع ملی قرار میگیرد. ناامنی هنگامیبروز میکند که سلامت موجودیت و مایملک و اعتبار و موقعیت و یا منافع ملی یک کشور از سوی قدرتهای دیگر تهدید شود. به این ترتیب امنیت و قدرت و کنش ها و واکنش ها میان این دو ، نقش پر اهمیتی در مباحث سیاسی استراتژیک و ژئوپلیتیک دارند در حالیکه مفهوم امنیت ثابت است و محتوای جغرافیایی امنیت تابع شرایط زمان و مکان متغییر است.(مجتهدزاده، 1384 : 45 )
1-9-5-قدرت ملی
قدرت ملی یک دولت- ملت ازطریق ارتش قوی وسلاحهای نظامیپیشرفته به دست نمیآید، بلکه توسعه همه جانبه ومتوازن درتمامیابعاد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی ونظامیرا طلب میکند. به عبارت دیگر قدرت عنصرسیاسی نیست بلکه محصول منابع مادی ورفتاری کشورهاست. قدرت با زور مترادف نیست وتوانایی اعمال قدرت صرفا به شرایط قهرآمیز محدود نمیشود ودولت ها باتوجه به حجم عظیم مراودات خود به ندرت به زور متوسل میشوند (جونز،1373: 3).قدرت ملی حاصل ترکیب و جمع جبری وجوه مثبت و منفی عناصر و بنیانهای قدرت آن کشور میباشد که از پویایی برخوردار بوده و نسبت به ملتها و کشورهای دیگر قابل فهم و درک میباشد(حافظ نیا، 1385: 251).
1-10- روش تحقیق ومراحل پژوهش
1-11- محدودیت ها وتنگناهای تحقیق
[1]. geopolitic