ارزیابی میزان تحققپذیری مولفه های شهر خلّاق
1-2- تعریف مساله و بیان سؤالهای اصلی تحقیق:
نظریه سرمایه خلاق فلوریدا بیان میدارد افراد خلاق موجب قدرتمند شدن شهر و رشد اقتصادی ناحیهای میشوند و این افراد مکانهایی را برای زندگی ترجیح می دهند که دارای ویژگیهای نظیر خلاقیت و نوآوری، متنوع و تسامح باشد.(34 ,Florida, 2005). بنابراین شهرها برای موفقیت در جهان امروز باید افراد بسیار خلاق را جذب و حفظ کنند. شهر خلاق[2] از مباحث جدید در حوزه مطالعات شهری توسط جغرافیدانان، اقتصاددانان و جامعهشناسان در رسیدن به جامعه دانا و توسعه دانایی محور مورد تاکید قرار گرفته شده است. در این راستا شهر به عناوین محل شکل گیری خلاقیت دانایی، صنایع خلاق و نوآور و اقتصاد دانایی در یک ترکیبی در نظر گرفته شده است. حال ما برای داشتن شهر خلاق نیازمند بستری مستقیم هستیم تا از طریق آن شهروندان بتوانند شهر خلاق را شکل دهند. فلسفه شهر خلاق آن است که در هر شهری همیشه ظرفیتی بسیار بیشتر از آنچه ما در وهله اول تصور میکنیم وجود دارد. اگر بتوانیم شرایطی فراهم کنیم که مردم بتوانند براساس تخیلات بلند پروازانه فکر، برنامه ریزی و عمل کنند و فرصتهای توسعه به طور مداوم تکامل یابد میتوانیم یه تحقق شهر خلاق نزدیکتر شویم(محمدی، 1389، 21-16).
حركت به سوی تحقق و ایجاد شهرهای خلّاق راهكار اساسی برای حل این گونه بحرانها میباشد. در این گونه شهرها با تأكید بر نخبگان و متخصصین برنامه ریزی شهری، مدیریت شهری، شهرسازان و سایر علوم مربوطه، شهرها تبدیل به مكان جذاب برای مطالعه، محل كار و حفظ نخبگان شهر میگردد و با بهبود كیفیت دانشگاها و مراكز علمی، كیفیت كار، كیفیت زندگی، سطح تحمل و شیوه زندگی میتوان در این مسیر حركت كرد.(95 ,Healey, 2004). همچنین با به كارگیری این معیارها، ارتباط مستقیم بین امكانات و معیارهای شهری در جذب سرمایه های انسانی خلّاق و سرمایه های اجتماعی در زمینه اقتصاد شهری به وجود می آید به گونه ای كه با بهره گرفتن از این سرمایههای انسانی و اجتماعی خلّاق، می توانیم رشد و توسعه شهری را پیش بینی كنیم(119 ,Higgins and Morgan, 2000).
سرمایه اجتماعی معلول و گسترش دهنده سه مؤلفهی مهم اعتماد اجتماعی، ارتباطات شبكه ای (انسجام اجتماعی) و هنجارها (مشاركت اجتماعی) است كه وابستگی و ارتباط متقابل و محكمی با سرمایه فیزیكی، اقتصادی و انسانی دارند و به تسریع توسعه اقتصادی، فرهنگی و اطلاعاتی و رشد و بالندگی جامعه یاری میرساند و موجب ایجاد حس همكاری، همیاری و مشاركت میان اعضای جامعه می شود(موسوی و باقری كشكولی، 1391، 112). امروزه استعدادها، انگیزهها، تمایلات، رؤیاها و خلّاقیت» شهروندان بهتدریج جای مزیتهای سنتی شهرها مانند موقعیت مكانی، منابع طبیعی و نزدیكی به بازارها را میگیرد. خلّاقیت افرادی كه در شهرها زندگی میكنند یا مدیریت شهری را بر عهده دارند، متضمن موفقیت آن شهر در دنیای آینده است»(شهابیان و رهگذر، 1391، 67). همچنین شهرهای خلاق باعث رونق و شکوفایی شهری میگردد که این خود سطح مناسبات یک شهر را در پیوند با سایر شهرها در مقیاس ملی و فراملی گسترش میدهد. ایده شهر خلّاق مبحثی جدید و مورد توجه در حوزه مطالعات شهری و به ویژه مدیریت شهری بوده است که بر بهتر شدن محیط زندگی و ارتقای کیفیت زندگی به واسطه تفکرات نو شهروندان تأکید دارد.
1). آیا شهر بناب پتانسیل تبدیل شدن به شهر خلّاق را دارد؟
2). میزان تحققپذیری مولفههای شهر خلّاق در محلات شهر بناب چگونه است؟
3). راهکارهای علمی برای تحققپذیری مولفههای شهر خلّاق در محلات شهر بناب کدام است؟
1-3- سابقه و ضرورت انجام تحقیق:
در جستجوی سابقه شهرهای کشورمان، اسنادی مربوط به نامهی کمیسیون ملی یونسکو با استانداری فارس را میتوان مشاهده کرد که در آن درخواست شده، مقدمات معرفی شهر شیراز با سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی سازمان ملل (یونسکو) فراهم شود. در صورت عملی شدن این موضوع شیراز نخستین شهر ایران در مجموعه شهرهای خلاق یونسکو می شود. برای ثبت نهایی شیراز در بخش ادبیات شهرهای خلاق یونسکو، لازم است ضوابط ویژهای مانند امکان برگزاری برنامه های هنری و جشنوارههای ادبی، انتشارات فعال، واحدهای ادبیات در دانشگاه، کتابخانه و فروشگاههای مهم کتاب برپا شود(رفیعیان، 1389، 16). در کشورمان نیز در سالهای اخیر در مورد شهر خلّاق تحقیقاتی انجام شده است که در این پژوهش به چند مورد از آنها در ذیل اشاره می شود.
– احمد موذنی در پایان نامه دکتری جامعه شناسی(1390)؛ به بررسی جایگاه تنّوع اجتماعی در ایجاد شهرهای خلاقآور مورد مطالعه: شهر اصفهان پرداخته است. و نتیجه گیری می کند که استان اصفهان از لحاظ درصد مهاجرپذیری در بین استانهای ایران در رتبهی دهم قرار داشته و رتبهی سوم را پس از استانهای تهران و خراسان رضوی، در میزان حضور افراد غیر بومیبه خود اختصاص داده است. در میان شهرستانهای استان اصفهان، بالاترین درصد مهاجرپذیری را داشته، اما از لحاظ درصد افراد غیربومی در میان شهرستانهای استان، از رتبه سوم برخوردار است. همچنین شهر اصفهان از تنوع زبانی برخوردار نیست. به طور کلی شهر اصفهان، بر طبق آمارها و به لحاظ کمّی از شهرهای مهاجرپذیر ایران به حساب آمده و پتانسیل حرکت به سمت شهر خلاق و نوآور زا داراست.
1-4- هدفها:
تحقیق حاضر در زمرۀ تحقیقات کاربردی است و هدف آن ارزیابی میزان تحققپذیری مولفههای شهر خلّاق و همچنین ارائه راهکارهای در جهت جهت تحقق شهر خلّاق در محلات شهر بناب است. با توجه به این مسائل اهداف تحقیق حاضر عبارتند از :
- بررسی مؤلفه های شهر خلّاق در محلات شهر بناب.
- شناسایی میزان تأثیرگذاری هر یک از مؤلفه ها در تحقق شهر خلّاق در محلات شهر بناب.
- رتبه بندی محلات شهر بناب از نظر میزان خلّاقیت.
- ارائه راهكارهایی جهت تحقق شهر خلّاق در محلات شهر بناب.
1-5- فرضیه ها:
1). به نظر میرسد محلات شهر بناب از نظر مولفههای شهر خلّاق پتانسیل شهر خلّاق را دارند.
2). به نظر میرسد میزان تأثیرگذاری هر یک از مؤلفه های شهر خلّاق در تحقق شهر خلّاق در سطح محلات شهر بناب متفاوت است.
1-6- كاربردهای متصور از تحقیق:
هدف از این تحقیق ارزیابی میزان تحققپذیری مولفههای شهر خلّاق و با هدف بررسی مولفههای سرمایه انسانی خلّاق، نوآوری، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در محلات شهر بناب در راستای افزایش زیستپذیری محلات شهر و حرکت به سوی ایجاد محلات خلّاق میباشد. حركت به سوی تحقق و ایجاد شهرهای خلّاق راهكار اساسی برای حل این گونه بحرانها میباشد. با ایجاد محلات شهری خلّاق در شهر بناب با تأكید بر نخبگان و متخصصین برنامه ریزی شهری، مدیریت شهری، شهرسازان و سایر علوم مربوطه کاربردهای مفیدی دارد که عبارتند از: گسترش امكانات و توزیع عادلانه آنها در محلات شهر ، ساماندهی مطلوب بافتهای تاریخی و بافتهای فرسوده محلات سطح شهر بناب و ارائه امكانات و خدمات ارتباطی به آنها و ایجاد مراكز علمی در سطح محلات بافت فرسوده شهر، بهبود وضعیت اقتصادی ساكنین محلات شهر و غیره میباشد.
خرید اینترنتی فایل کامل :
1-7- مراجع استفاده كننده از نتیجه پایان نامه:
مطمئناً نتایج حاصل از این پژوهش و راه حلهای پیشنهادی در آن می تواند راهگشای بسیاری از محققان، پژوهشگران و دستاندرکاران حوزۀ مطالعات شهری و ارگانهای دولتی در حیطه شهرهای خلّاق باشد، بنابراین برای برخی از سازمانها و نهادهایی که با مسائل برنامه ریزی شهری در ارتباط دارند از جمله:
1). شهرداری بناب 2). شورای اسلامی شهر بناب 3). فرمانداری شهر بناب 3). پارکهای تحقیقات علم و فناوری 4). معاونت توسعه و برنامه ریزی استان 5). استانداری 6). دانشجویان، دانشپژوهان 7). و سایر متخصصان علاقمند به مسائل شهری می تواند مُثمر ثمر باشد.
1-8- روش انجام تحقیق:
دستیابی به هدفهای علم با شناخت علمی میسر نخواهد بود. مگر زمانی که با روششناسی درست صورت پذیرد. به عبارت دیگر، تحقیق از حیث روش است که اعتبار مییابد نه موضوع تحقیق(خاکی، 1384: 155). تحقیق حاضر با توجه به اهداف تحقیق و مؤلفه های مورد بررسی، از نظر ماهیت از نوع تحقیقات کاربردی، و از لحاظ روش تحقیق از نوع روشهای توصیفی- تحلیلی است.
1-8-1- روش و ابزار گردآوری اطلاعات:
هر پژوهشی به لحاظ بنیانهای اندیشهای و چارچوب نظری – مفهومی خود، روش و اسلوب خاصی را طلب می کند. معمولا آن دسته از مقولات کلی با پایه های وسیع نظری، روش تحقیق کلی و یکپارچهنگری را ایجاب می کند. در این پژوهش نیز با توجه به وجود زمینه های کنکاش نظری و مقوله های نسبتاً کلی، دو روش مختلف اسنادی و میدانی در فرایند تحقیق، انتخاب و اتخاذ گردیده است.
1- مطالعات کتابخانهای و اسنادی: در این بخش به جمعآوری اطلاعات جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی و تاریخی و … در مورد شهر بناب از کتابها، مقالات، پایان نامه ها و منابع موجود در شهرداری و دیگر ادارات مربوط استفاده گردید ابزار گردآوری اطلاعات برای بررسی معیارهای شهر خلّاق شامل 20 شاخص شهر خلّاق میباشد. (جدول 1) كه از سرشماری عمومی نفوس مسكن، سالنامههای آماری، شهرداریها، مراكز آموزش عالی، پاركهای علم و فناوری، مراكز رشد و سازمانها و نهادهای ذیربط جمعآوری شده است.
2- مطالعات میدانی: که در واقع مکمل مطالعات کتابخانهای است. در این بخش با پخش پرسشنامه ها در سطح محلات شهری اقدام به جمعآوری داده های شاخص های شهر خلاق(سرمایه انسانی، نوآوری، سرمایه اجتماعی، کیفیت زندگی) شهر بناب گردید.
جدول1-1: شاخص های شهر خلّاق
سرمایه انسانی خلاق | تعداد فرهنگیان و هنرمندان، تعداد دانشجویان، تعداد شاغلان دارای تحصیلات عالی، مهاجرین وارد شده برای تحصیلات عالی، میزان تراکم جمعیت |
نوآوری | تعداد واحدهای تحقیق و توسعه، تعداد محققان واحدهای تحقیق و توسعه، تعداد اختراعات، تعداد پارکها و مراکز رشد علم و فناوری، تعداد خوشه های صنعتی، فعالیتهای تحقیق و توسعه |
سرمایه اجتماعی | مشارکت اجتماعی، علاقه فراوان به جامعه، اعتماد اجتماعی، تعاون و همیاری، شرکت در شبکه روابط اجتماعی |
کیفیت زندگی | فرهنگ و گردشگری، اوقات فراغت، وضعیت زیست محیطی، وضعیت اقتصادی، وضعیت کالبدی |
منبع(موسوی، 1393، 21).
1-8-2- روش تجزیه و تحلیل دادهها:
داده های که به روشهای مختلف تهیه می شود، پس از تلفیق و ترکیب یافته ها با توجه به نیاز تحقیق طبقه بندی می شود. سپس از طریق روش توصیف و استنباط داده ها به کمک نرمافزارهایی همچون Spss، Excel و … پردازش شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. همچنین برای ترسیم نقشههای رتبه بندی و سطحبندی محلات شهر بناب از نظر مولفههای شهر خلّاق از نرم افزارهای AutoCad و 10.2 Arc GIS استفاده گردیده است. در نهایت پس از جمعآوری اطلاعات با تشکیل بانک اطلاعاتی مورد نیاز در پایگاه Spss اقدام گردید در تجزیه و تحلیل داده ها جهت ارزیابی میزان خلّاقیت و در نهایت میزان برخورداری، از مدل تاپسیس استفاده شده است. همچنین برای ارتباط بین متغیرها، آزمونهای آمار استنباطی مانند ضریب رگرسیون چندمتغیره به كار برده خواهد شد.
1-8-3- قلمرو تحقیق (زمانی، مكانی، موضوعی):
– زمان: محدوده زمانی تحقیق محلات شهر بناب در سال 1392 میباشد.
– مکان: قلمرو مکانی تحقیق، شهر بناب میباشد این شهر در جنوب غربی استان آذربایجانشرقی قرار دارد.
– موضوعی: ارزیابی میزان تحققپذیری مولفههای شهر خلّاق در محلات سطح شهر بناب میباشد.
[1] Richard Florida.
1.. Creative Class.
[3] . Creative Class.
[4] . Charles Landry
[5] . Richard Forida.